Nederland ziet kansen in Russische kassenbouw
Investeerders afwachtend in het nemen van besluiten
Het Forum was een initiatief van de investeringsmaatschappij VostockCapital en de Russische organisatie van telers van groenten en fruit en trok ruim 400 deelnemers. Naast grote (regionale) investeerders namen ook Nederlandse bedrijven actief in de glastuinbouw deel aan het evenement. Het Forum gaf een aardig beeld van de hedendaagse kansen en bedreigingen in de Russische glastuinbouw.
Areaal en productie groeiende
Tijdens de eerste sessie van het Forum hield voorzitter Sergei Koralev van de Russische organisatie van groente en fruittelers een boeiende presentatie over de ontwikkelingen in de glastuinbouw in zijn land. Sinds 2012 is het areaal glastuinbouw weer geleidelijk gaan stijgen van 1.818 hectare naar circa 2.500 hectare in 2016. Verwacht wordt dat, mede met hulp van overheidsprogramma's, het areaal de komende jaren nog eens met 1.000 hectare wordt uitgebreid en in 2020 naar schatting 3.500 hectare zal bedragen. Een interessant gegeven is dat de grote Russische supermarktketens zelf ook investeren of serieuze plannen hebben om te gaan investeren in eigen tuinbouwkassen. Hierbij gaat het om versproducten als komkommer en sla met als doel jaarrond voldoende en verse aanvoer te garanderen.
De productie van groenten in tuinbouwkassen is in de afgelopen 4 jaar met 46 procent gestegen naar 840.000 ton in 2016. De kasproductie in Rusland bestaat vrijwel overwegend uit komkommers en tomaten, maar de verhoudingen veranderen. Zo is het aandeel komkommers in de totale productie gedaald van 70% naar 62% en die van tomaten gestegen van 29% naar 35%. Deze trend in het voordeel van tomaat wordt in Rusland toegejuicht; mede vanwege de sterke concurrentie van een aantal landen in de regio, waaronder Turkije.
Krimpende markt en duurzaamheid
De binnenlandse consumptie van groenten staat echter al 2 jaar onder druk en zal naar verwachting dit jaar (2016) met 7 procent krimpen naar 1,5 miljoen ton. Deze krimp is vooral het gevolg van de verslechterende economische situatie en daarmee lagere koopkracht. Een andere factor die meespeelt, is dat steeds meer Russische huishoudens hun eigen groenten gaan telen. Volgens de cijfers zou dit momenteel al de helft van de huishoudens in de Russische Federatie zijn. De vraag neemt hierdoor af.
Verder werd er in de discussies ook veel gesproken over thema's als voedselveiligheid, kwaliteit en duurzaamheid. Controle op residuen van gewasbeschermingsmiddelen kwam ruim aan bod evenals het verbeteren van de kwaliteit van het product. De retail sector zou meer betrokken moeten worden bij dit aspect, want op dit vlak valt in Rusland nog veel te verbeteren. Met het oog op duurzame productie doet Rosselkhoznadzor onder meer onderzoek op biologische bestrijdingsmethoden.
Bescherming van de markt
De invoer van groenten is gedaald, mede vanwege de Russische sancties. Bedroeg de invoer van groenten in 2012 nog ruim 1 miljoen ton, voor 2016 wordt de invoer geschat op ongeveer 618.000 ton: een afname van 40 procent. Tijdens de eerste sessie van het Forum werden het Russische ministerie van Landbouw en de veterinaire en fytosanitaire dienst Rosselkhoznadzor aangespoord om zoveel mogelijk blokkades op te werpen om import van groenten uit concurrerende landen tegen te gaan. Hierbij werd in het bijzonder verwezen naar Turkije. Dit land nam in 2015 met 338.000 ton nog 51% van de Russische invoer van tomaten voor haar rekening en met 65.000 ton 23% van de invoer van augurken. In 2016 echter is de Turkse handel met Rusland vanwege de politieke boycot voor een product als tomaat komen te vervallen. Landen als Marokko, Iran China en Wit-Rusland hebben hier van geprofiteerd.
Het plaatsvervangend hoofd van Rosselkhoznadzor, Yulia Shvabauskene, gaf een helder beeld van de rol van haar fytosanitaire dienst. Zij benadrukte dat insleep van schadelijke organismen een negatieve invloed kan hebben op de ontwikkeling van de eigen productie van groenten. De verwachting is dat als de grenzen weer open gaan, alle bedrijven die willen exporteren naar Rusland, eerst geïnspecteerd zullen worden in het land van export. Turkije is daar een goed voorbeeld van. Voorlopig zullen waarschijnlijk alleen grotere professionele bedrijven in Turkije na een fytosanitaire inspectie in staat worden gesteld om groenten naar Rusland te exporteren.
Investeerders afwachtend
De glastuinbouw bevindt zich mede vanwege klimatologische omstandigheden en de concentratie van de consumentenmarkt vooral in centraal en het zuidwesten van Rusland. Nieuwe investeringsprojecten en plannen zijn weliswaar verspreid over het gehele land, maar zijn vooral te vinden in de regio's als Kaluga, Krasnodar, Lipetsk, Moskou, Tatarstan en Belgorod.
Toch zijn investeerders nog erg afwachtend en kijken zij naar de Russische overheid wat zij gaat doen. Viceminister Evgeni Gromyko gaf te kennen dat het Ministerie van Landbouw de glastuinbouw graag helpt bij haar ontwikkeling, maar tegelijkertijd kritisch zal zijn bij de selectie en financiering van nieuwe tuinbouwkassencomplexen.
In 2015 werden zes investeringsprojecten geselecteerd voor cofinanciering door de overheid. Het doel is niet exportgericht te zijn aldus Gromyko, maar eerst de eigen bevolking te voeden met gezond voedsel. Verder gaf hij aan dat het belangrijk is de dialoog met andere landen te continueren, waarbij tegelijkertijd ook rekening moet worden gehouden met de terugverdientijd van investeringen in de (glas)tuinbouw. Ruwe schattingen geven aan dat de overheid in de jaren 2015 en 2016 ruim 6,6 miljard roebel (± 100 mln. euro) in de vorm van programma's financiert en de private sector ruim 30 miljard roebel (±500 mln. euro) investeert in de kassenbouw.
Zaden en training
Voorzitter Sergei Koralev van de telersorganisatie riep het ministerie van Landbouw op om in eigen land ook nieuwe soorten groente zaden te gaan ontwikkelen. Fundamenteel onderzoek zou door de overheid geheel moeten worden gefinancierd, een pilot productieproject voor de helft en commerciële productie van zaden voor 20 procent. Momenteel wordt 80 procent van de groente zaden in Rusland geïmporteerd, aldus Koralev. Een ander wezenlijk punt dat door de voorzitter werd genoemd is het belang en nut van praktijkgerichte training aan telers, agronomische experts en het management.
Kostprijs en kwaliteit
De vertegenwoordigster van de Gazprombank, Daria Snitko, verwacht voor de toekomst dat de inflatie in Rusland verder af zal nemen en verwacht geen grote fluctuaties in de waarde van de roebel. Het rentepercentage van de Centrale Bank is met 8 à 9 procent hoog, maar de door de overheid verlaagde rente (5 procent) voor kredietverlening verlicht de situatie enigszins. Aangezien de vraag naar en daarmee prijzen van groenten in Rusland de komende periode naar verwachting niet zullen stijgen, is het van groot belang dat telers en investeerders vooral op de kosten letten. Diverse sprekers op het Forum gaven dan ook het advies om vooral in te zetten op het reduceren van de kostprijs en op het verbeteren van de kwaliteit en de opbrengst. Nederland kan met haar hoogwaardig uitgangsmateriaal, moderne en innovatieve technologie en specifieke agrokennis in de glastuinbouw daar een belangrijke rol in spelen.
Bron: Agroberichten Buitenland