Deze week veel landen die we bespreken: Verenigd Koninkrijk, Nederland, België, Duitsland, Polen, Italië, Frankrijk, Spanje, Turkije, Rusland, Israël, Jordanië, Pakistan, Australië, Japan, Verenigde Staten, Dominicaanse republiek, Mexico en China.
Britse tomatenprijs onder druk
De prijzen voor tomaten bij de grote Britse retailers staan onder druk. Sinds begin van dit jaar hebben de prijzen een licht neerwaartse trend ingezet die resulteerde in prijzen rond de 10 pence (12 cent) per unit. De meeste tomaten bij de retail zijn geïmporteerd uit Spanje. Alleen Asda bood eind februari Marokkaanse tomaten aan.
Nederlandse prijzen "niet onaardig"
Het importseizoen loopt op zijn einde. Goede importtomaten zijn volgens een handelaar moeilijk verkrijgbaar. Langzaam neemt de binnenlandse teelt de markt weer over. Door de belichte teelt is de Nederlandse tomaat jaarrond beschikbaar. De Nederlandse tomaat brengt voor alle soorten meer op dan de import uit Spanje.
De Nederlandse teelt is in de afgelopen jaar een fractie gedaald. Na een jarenlange stijging bereikte het tomatenareaal in 2014 volgens het CBS een hoogtepunt van 1.780 hectare. In 2015 daalde dat naar 1.750 hectare. De groei is de laatste jaren vooral veroorzaakt door een groei van het areaal trostomaten: van 940 hectare in 2005 tot 1260 hectare in 2015. In de Nederlandse tomatensector is de afgelopen jaren langzaam maar constant gebouwd. Op Agriport A7, in Noord-Holland-Noord, hebben enkele jaren geleden een aantal tomatenkwekerijen zich gevestigd op forse arealen - tot 100 hectare aan toe. Toen de crisis in de tuinbouw toesloeg, kwam de nieuwbouw in de sector nagenoeg stil te liggen - maar dat gold niet voor deze bedrijven. De grond was immers al betaald en de financiering rondgemaakt op basis van deze uitbreidingen. Deze ontwikkelingen zijn terug te zien in de cijfers in de sector, waar schaalvergroting een belangrijke rol speelt. Was de gemiddelde kwekerij in 2005 nog 2,9 hectare groot, inmiddels is dat verdubbeld naar 5,8 hectare.
Importtomaten uit Marokko brengen goed geld op: rond de 7 euro. Ook de specialties doen het goed. Die goede prijzen kunnen echter de verliezen van dit seizoen voor de Marokkaanse telers niet compenseren, aldus een handelaar.België: meer specialties
Sinds een dag of tien is de tomatenmarkt weer aan het opkrabbelen en momenteel ligt de prijs rond de 1,60. Tot nu toe zien de vooruitzichten voor het Belgische seizoen er positief uit. De aanvoer uit Zuid-Europa zwakt af en de prijzen trekken aan. In de afgelopen is de vraag naar specialties gestegen. De vraag naar cherrytrostomaten overtreft die van gewone trostomaten, aldus een handelaar. De teelt specialiseert zich steeds meer in de specialties, waardoor de markt vorig jaar niet verkeerd was. Ook voor dit jaar zijn de vooruitzichten positief.
Duits seizoen vangt aan
De lagere temperatuur in Spanje werkt door op de Duitse groothandelsmarkt. Vorige week lieten handelaren al weten dat er nog voldoende product beschikbaar is om aan de vraag te voldoen, maar dat er rekening gehouden wordt met een daling in de aanvoer in de komende weken. Naast de Spaanse aanvoer is er steeds meer product uit Marokko beschikbaar. Het zijn vooral de kleine en trostomaten, die uit het Noord-Afrikaanse land ingevoerd worden. Daarnaast worden de Belgische en Nederlandse tomaten verwacht.
Op de verschillende groothandelsmarkten lopen de prijzen uiteen. Zo wordt er gemeld dat in Hamburg de prijzen voor vleestomaten gestegen zijn door de kleine aanvoer, terwijl in andere steden de prijs daalde door de grote aanvoer uit Spanje, België en Turkije. De cherrytomaten worden vooral ingevoerd uit Italië, Nederland en Spanje. Vorig jaar werd er 90.000 ton tomaten geoogst. Op 20 maart vangt het Duitse seizoen naar verwachting aan.
Lokaal product doet het goed op Poolse markt
De Poolse markt geeft positieve signalen voor Poolse telers. Deze producten krijgen een betere prijs op de binnenlandse markt en de vraag naar Poolse tomaten van goede kwaliteit is hoog. Door het weinige zonlicht in de afgelopen weken is de productie met 20 procent gedaald en in alleen februari met 15 tot 30 procent. Vanaf week 18 wordt een begin gemaakt met de export van de trostomaten, cherrytomaten en pruimtomaten. Een Poolse teler en handelaar vertelt het areaal uitgebreid te hebben met 16 hectare. Daarmee hoopt het Poolse bedrijf ook de export naar West-Europa op te kunnen pakken.
Prijzen Italië stabiel laag
Door de milde winter liep het tomatenseizoen tien dagen voor. Dat leverde ook een grotere oogst op wat slecht uitpakte voor de prijzen. De Italiaanse handel vindt de afspraken tussen de Europese Commissie en landen in Noord-Afrika, met name Marokko, over de invoer van tomaten slecht gecontroleerd. De handelaren voelen zich niet beschermd door de maatregel. Daarnaast merken de Italiaanse handelaren dat er veel Turkse tomaten op de markt komen, die voorheen naar Rusland geëxporteerd zouden worden.
Italiaanse telers incasseren daardoor veel verliezen. In Ragusa brengen cherrytomaten uit de kas 90 cent per kilo op. Sinds halverwege december is de gemiddelde prijs op de groothandelsmarkt op Sicilië 60 cent per kilo. De handel vreest de traditionele prijsdaling in april.
Fransen betalen voor kwaliteit
Hoewel de cherrytomaten in Frankrijk het nog altijd goed doen, zet een grote teler in op het grotere ras Marmot. Deze tomaat wordt sinds april vorig jaar op de markt gebracht in drie kleuren: rood, geel en groenig. De Franse consument is bereid om meer te betalen voor hoogwaardige producten. Export gaat onder andere naar Engeland, Spanje en België.
Spanje: minder areaal, minder volume
De prijzen krabbelen op na een moeilijk seizoen voor telers en handelaren. Met name de periode december tot februari was moeilijk, dit valt samen met een daling in productie en kalibers. Op dit moment liggen prijzen voor trostomaten tussen de 80 en 90 cent per kilo. Daniela tomaten brengen 90 cent tot een euro per kilo op. De teelt in Almeria is vertraagd door de lagere temperatuur. Daarnaast is het areaal met 20 tot 30 procent geslonken. Veel telers zijn overgestapt op watermeloenen na de goede resultaten met dat product vorig jaar. De maten zijn kleiner.
De sector verwacht dat de prijzen tegen de Pasen zullen stijgen, wat dan ook de beste prijzen van het seizoen moeten worden. Ondertussen begint de oogst in noordelijke landen als Frankrijk, België en Nederland op gang te komen en neemt de concurrentie toe.
Turkse exporteurs kijken naar Europa
De Russische boycot noodzaakt Turkse exporteurs om andere markten te zoeken voor de tomaten. Daarbij kijkt de handel onder andere naar Oost-Europa, waar ze veel potentie zien. "De prijzen zijn dit seizoen laag, daarom kunnen we aan Europese landen leveren die voorheen uit andere landen importeerden," vertelt een handelaar. Onder andere Polen toont interesse in de Turkse tomaten omdat het land onvoldoende heeft aan de eigen teelt. Daarnaast zijn ook Scandinavische landen geïnteresseerd in de tomaten, vooral door de prijs. De Turkse markt is minder aantrekkelijk. De prijzen zijn gestegen, waardoor de binnenlandse consumptie stimuleren lastig is.
Rusland: Turkse tomaten vervangen door Marokkaanse
De Turkse tomaten waren geliefd bij de Russische consument, maar sinds de regering in januari de grenzen sloot voor onder andere Turkse tomaten zijn de Russen aangewezen op Marokkaans product. Nadeel daarvan is de langere transporttijd. Ook is de kleur van de Marokkaanse tomaten minder mooi, aldus een handelaar. Daardoor zijn de importen gedaald. De prijzen in Rusland zijn fors gestegen, vooral door de grillige wisselkoers. "De conclusie is dat de boycot van Turkse tomaten een groot verlies is voor de Russische markt," aldus een importeur.
Een andere importeur vertelt dat de prijzen in St. Petersburg recent zijn gedaald door een combinatie van regen en kou in Marokko en de Russische crisis. Krap twee weken geleden brachten tomaten 2 dollar per kilo op. Nu is die prijs gedaald naar 1,15 dollar per kilo. Vanwege kwaliteitsproblemen met de Turkse tomaten vertelt deze importeur al voor de boycot overgestapt te zijn op Egyptische en Marokkaanse tomaten. "De Marokkaanse tomaten zijn volgens ons altijd al van betere kwaliteit," aldus de importeur.
Israël: 65% minder export
Tomaten zijn een groot product in de Israëlische tuinbouw. In volume overtreffen doorgaans alleen graan en aardappelen de tomaten. In de afgelopen jaren is het aantal telers wel gedaald door de lage prijzen op de binnenlandse markt en andere externe factoren. daardoor is de markt kwetsbaar voor prijsveranderingen onder invloed van het weer of een plotseling hoge vraag. Een dergelijke situatie deed zich in september en oktober vorig jaar door.
Op het hoogtepunt in 1999 werd er in het land 600.000 ton tomaten geteeld. Sindsdien is dat volume gestaag gedaald naar 450.000 ton. Deze daling is echter vooral te zien in de export, de binnenlandse vraag stijgt juist. De export is in vijf jaar met 65 procent gedaald naar 15.000 ton afgelopen jaar.
De prijs voor de bovenkant van het segment ligt rond de 1 euro per kilo. In de afgelopen maanden hebben de prijzen het driedubbele bereikt. Door die hoge prijs werden de grenzen, tot woede van de Israëlische telers, opengesteld voor import, vooral uit Turkije. De regering heeft aangekondigd meer import toe te staan om de prijzen op een acceptabel niveau te houden.
Conflict Irak en Syrië strop voor Jordanië
De Jordaanse tomatentelers voelen de pijn van het verlies van de twee grootste exportmarkten: Syrië en Irak. Met name de kastelers voelen de pijn van de lage prijzen, die het gevolg zijn van een groot aanbod. De gevolgen zijn ook merkbaar voor de toeleveranciers. De belangrijkste exportmarkten waren Syrië en Irak, maar door de conflicten in die landen zijn deze markten weg gevallen. Voorheen brachten kastomaten twee euro op, de huidige prijzen liggen op 0,35 euro per doos. De sector probeert de handel te verleggen naar de Golfregio. Europa is geen optie gezien de overvloed aan tomaten uit onder andere Marokko en Spanje. Daarvoor moet het land op zoek naar gaten in de aanvoer in Europa. Ook in de Golfregio is er veel concurrentie van onder andere Marokko, Tunesië en Egypte.
Pakistan: hogere prijzen rond ramadan
De tomatenteelt in Pakistan is vooral groot in de regio Punjab, maar ook in andere provincies worden tomaten geteeld. Tijdens het hete, natte seizoen schuift de productie naar de koelere regio's in de hooglanden. Buiten dat seizoen wordt ook in de laaglanden geteeld. Door de hitte en de regen in juni en augustus afgelopen jaar is er minder productie.
Het hoogste segment is bestemd voor de export, met name naar nabij gelegen markten als Rusland, China, Afghanistan, India, Sri Lanka, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Een veel geteeld ras is de Roma, andere rassen zijn: Money Maker en Rio Grande. De meeste handelaren verkiezen de export boven de lokale markt, aangezien de export lucratiever is. De export is echter lastig door de hoge transportkosten en een tekort aan reefers. Deze zijn nodig voor de 400 kilometer die de tomaten over land moeten reizen. "Onze tomaten zijn vergelijkbaar met de tomaten uit India, maar zij hebben, natuurlijk, een veel makkelijkere toegang tot de Russische markt," aldus een handelaar.
Prijzen liggen momenteel tussen de 350 en 550 dollar per ton, wat een gemiddelde prijs is. In aanloop naar de ramadan wordt een hogere prijs verwacht. Een handelaar spreekt over een verdubbeling van de prijs, wat de export afremt.
Australië: minder volume, hogere prijzen
Tussen 2000-2001 en 2013-2014 is de productie gemiddeld met 1,8 procent per jaar gedaald. in seizoen 2013-2014 werd er 326.000 ton geoogst. In diezelfde periode is de prijs voor de tomaten met 2,2 procent per jaar gestegen, wat neerkomt op een totale waarde van 481 miljoen dollar in 2014-2015. Deze verschuiving is vooral doordat er minder aan de industrie geleverd wordt, een markt die doorgaans minder oplevert. Belangrijkste exportmarkten zijn Nieuw-Zeeland, Japan Thailand en Singapore. Nieuw-Zeeland en Singapore zijn samen goed voor de helft van de tomatenexport. Er is een groeiende markt voor specialties.
Groeimarkt Japan
De consumptie in Japan groeit. Daarmee gaat een diversificatie van de markt gepaard. Vooral voor grote vleestomaten is er een grote markt op de eilandengroep. Daarnaast ontwikkeld ook de markt voor specialties zich vlot. Tomaten zijn vast onderdeel van de boodschappenlijst van Japanners, die de tomaten ook steeds vaker gebruikten voor salades.
VS: hoge prijzen door winterweer
Storm, zware regen en zelfs tornado's trokken over Florida. In hun kielzog lieten deze weersfenomenen een spoor van vernieling achter. Daardoor is de productie van alle producten vertraagd, ook de aanvoer van tomaten is lager. Dat resulteert in hoge prijzen. Deze maand wordt een nieuwe oogst verwacht. Telers hopen dat deze nieuwe aanvoer de prijzen niet te hard zal laten dalen. Naast dat het weer de productie vertraagd zijn veel telers gestopt met tomaten door de slechte resultaten in de afgelopen jaren. Zo'n 80 procent van de tomaten in de VS worden momenteel geïmporteerd uit Mexico.
Dominicaanse Republiek meer concurrentie Mexico
De markt voor kastomaten groeit de laatste jaren op het Caribische eiland. Een teler vertelt dat er zo'n 30 tot 32 hectare geoogst wordt. Naast de binnenlandse markt, die vooral geïnteresseerd is in specialties, is er veel export. Deze uitvoer is voornamelijk naar de VS en andere landen in het Caribisch gebied. Wel is er veel concurrentie uit Mexico, wat de prijzen voor bepaalde tomaten onder druk zet. Onder andere voor de roma tomaten zijn de prijzen laag.
Mexicaanse teelt groeit
De tomatenteelt is de afgelopen jaren fors gegroeid. Het aanbod is jaarrond en volgens officiële cijfers werd er in 2014 2,8 miljoen ton tomaten geoogst. De export was goed voor 20 miljard peso (1 miljard euro). Het grootste deel van de export is bestemd voor de Verenigde Staten, Canada en Europa. De kasteelt wordt een belangrijke speler in de tuinbouw, mede door het succes op de internationale markten.
China: cherrytomaten als delicatesse
In december werden recordprijzen van 4,40 yuan (0,60 euro) per kilo genoteerd. Die prijzen zijn niet meer gezien sinds 1996. Een jaar eerder lagen de prijzen nog onder de kostprijs, waardoor veel telers de handdoek in de ring gooiden en het areaal daalde. Als gevolg herstelde de markt zich. Regen in december en vorst in januari hadden invloed op de productie, waardoor de prijzen ook goed bleven toen de kastomaten eerder dit jaar op de markt kwamen.
Cherrytomaten winnen aan populariteit. Ze worden aangeboden als delicatessen bij de fruithandelaren, naast de blauwe bessen en de kersen. De oogst van de cherrytomaten is momenteel in gang in de zuidelijke provincies Guangdong en Guangxi. Daarnaast is er op het eiland Hainan, in Zuid-China, fors geïnvesteerd in de teelt.
Elke week publiceren FreshPlaza en AGF.nl een overzicht van de marktsituatie van een product in een wereldwijde context. Met deze artikelen willen we een beeld geven van een wereldmarkt, die steeds kleiner wordt door de globalisering. Volgende week staan druiven centraal.