"Verdamping is van levensbelang voor de plant. Het is de motor voor de opname van water en nutriënten. De verdamping trekt als het ware de waterstroom met voedingsstoffen door de plant heen. De huidmondjes vormen de regelstationnetjes voor dit systeem.
De tweede belangrijke functie van de verdamping is afkoeling van de plant. Als water overgaat in waterdamp, wat plaatsvindt tussen de vaatbundels en de huidmondjes, kost dat veel energie. Die energie wordt – in de vorm van warmte – onttrokken aan de bladeren, die daardoor afkoelen. Dat is ook nodig omdat de plant door instraling sterk kan opwarmen. De instraling is daardoor sterk bepalend voor de mate van verdamping. Het is dus een heel nuttig proces, maar te veel is niet goed. De plant raakt dan in de stress, omdat de wortels het niet kunnen bijbenen met de opname en tal van processen raken ontregeld.
En er is nog een reden waarom je de verdamping wat af zou willen remmen: de luchtvochtigheid in de kas. Een tomatenplant verdampt negentig procent van het water dat hij opneemt. Het gaat dus om forse hoeveelheden waterdamp, die in de kaslucht terecht komen en het is zaak om de luchtvochtigheid niet te hoog te laten oplopen. Dat kan immers leiden tot ziekteproblemen."
Energiebesparing
In het verleden was droogstoken de standaard manier om hiermee om te gaan. Maar dat kost heel veel energie. Accepteren van een wat hogere luchtvochtigheid kan bij veel gewassen al energie sparen. Voorwaarde is wel dat de temperatuurverdeling in de kas redelijk egaal is, anders kan er water condenseren op het gewas.
Een andere insteek is om het oplopen van de temperatuur van de plant te remmen door de instraling deels weg te schermen. Dat kan met verschillende coatings. Het effect hiervan is tweeledig: de plant blijft langer goed functioneren omdat hij niet in de stress raakt en de luchtvochtigheid loopt minder snel op, waardoor minder luchten noodzakelijk is.
Condensatie
Behalve door luchten verdwijnt ook door condensatie tegen koude oppervlakken (vooral het kasdek) veel vocht uit de kaslucht. Jaarlijks gaat het om 100 liter per vierkante meter. Hierbij komt de energie vrij die eerder bij de verdamping in de waterdamp is opgeslagen. Die wordt deels overgedragen aan het kasdek en deels aan de nabije kaslucht.
Condensatie is dus een gunstig proces: het leidt tot ontvochtiging en energieterugwinning. Door slim om te gaan met het verschil in kasluchttemperatuur en temperatuur van het kasdek, kun je als teler dit proces zelfs beter benutten. Door 's morgens eerst de ramen open te zetten bij een gesloten doek, zonder bij te stoken, wordt het boven het scherm droger en kouder. Daardoor condenseert er meer tegen het dek.
Oplossing voor lichtverlies
Condensatie heeft echter ook een negatieve kant: het neemt licht weg. Hoeveel dat is, hangt sterk samen met het type glas, oppervlaktestructuur en coatings. Die combinatie is bepalend voor de manier van condenseren en die manier bepaalt op zijn beurt weer het lichtverlies. Grote druppels werken erg negatief uit. Die kunnen wel zo'n 8% licht kosten. Hoe kleiner de druppels, hoe minder het lichtverlies. En als de condensatie plaatsvindt in een waterfilm over het glas, is dat juist positief. Dan verbetert de lichtinval zelfs een beetje (1 à 2%, gegevens Wageningen UR Glastuinbouw).
Mardenkro werkt aan een anticondens coating die zorgt voor zo'n fijne verdeling. De testresultaten op teeltbedrijven pakken positief uit, zodat de introductie volgend jaar te verwachten valt. De coating wordt aan de binnenkant van het dek aangebracht door middel van spuiten. Hij is hydrofiel; de werking is te vergelijken met een uitvloeier. Het meeste effect van zo'n coating is te verwachten in de herfst. Dan is er nog vrij veel zonlicht terwijl ook het dek vaak beslagen is. In de winter is het glas vrijwel voortdurend met condens bedekt. Ook dan is met de coating lichtwinst te behalen.
Voor meer informatie:
Mardenkro bv.
Barry Zuidgeest (e-mail)
De Geerstraat 8
5111 PS Baarle-Nassau
013 507 7069