"Open brief: "Ahold, participeer in het Fair Food Programma"
Hieronder de weergave van de open brief:
"As a major retailer, we take seriously our responsibility towards all those who impact or are impacted by our business in some way. Our stakeholders give us insight and help steer us in the right direction so we can better meet their needs over time, with each group playing a unique role."
Het zijn mooie woorden die aan duidelijkheid niets te wensen over laten van Dick Boer, CEO van Ahold, in het Responsible Retailing Report 2014 dat Ahold op 9 maart 2015 publiceerde.
Invloed retail op arbeidsomstandigheden
Ahold is zeker een major retailer. In Nederland is Albert Heijn de grootste supermarktketen. In de VS zijn dochters Giant en Stop & Shop samen de vijfde retailer en online zelfs marktleider. Ahold heeft hierdoor directe invloed op enorme aantallen consumenten en werknemers. Maar door hun grote inkoopmacht hebben retailers ook invloed op de arbeidsomstandigheden van miljoenen arbeiders, die wereldwijd werkzaam zijn bij hun leveranciers.
Lage lonen door prijsdruk
Helaas zijn eerlijke en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden geen norm in de voedselproductie. Deze sector kent een trieste werkelijkheid van extreme armoede en beroerde arbeidsomstandigheden tot slavernij aan toe. De grote fastfoodbedrijven en supermarkten spelen met hun inkoopmacht hierbij een cruciale rol. Door de grote prijsdruk die zij opleggen, is er voor telers steeds minder ruimte om een fatsoenlijk loon te betalen.
Initiatieven tot verbetering
Er zijn vanaf 2005 in de VS belangrijke stappen gezet om de arbeidsomstandigheden van de werkers in de voedselproductie structureel te verbeteren. In dat jaar sloot Taco Bell als eerste van inmiddels een dozijn fastfoodbedrijven en supermarktketens, een overeenkomst met de Coalition of Immokalee Workers (CIW) om de tomatenplukkers in Immokalee (Florida) one penny per pound meer te betalen.
Dit akkoord leidde uiteindelijk tot het Fair Food Programma (FFP). Hierin werken telers, landarbeiders en retailers samen om de werkers op de velden een fatsoenlijke beloning en bejegening te garanderen, alsook een bedrijfstoezicht gebaseerd op de ervaringen van de werkers zelf. De werkers hebben een essentiële stem in vormgeving en beoordeling van dit programma. Deze Worker-driven Social Responsibility (WSR) verschilt daarmee cruciaal van de Corporate Social Responsibility (CSR) waarbij grote bedrijven de normen stellen. Het FFP wordt toegejuicht door de Werkgroep Bedrijfsleven en Mensenrechten van de VN. Ahold laat zich erop voorstaan dat het deelneemt aan het Global Compact van de VN, maar treedt desondanks niet toe tot FFP. Dat is des te wranger nu Aholds grootste Amerikaanse concurrent Walmart wel is toegetreden.
Ahold 'te goed' voor FFP
Vanaf 2010 komt dit onderwerp elk jaar ter sprake op de Ahold-aandeelhoudersvergadering. Ahold voert steeds nieuwe argumenten aan om niet mee te doen. Bijvoorbeeld omdat het vertrouwt op de wet- en regelgeving in VS en de controle daarop. Of omdat het naar eigen zeggen al fair market prices betaalt. Of omdat Aholds eigen Standards of Engagement (eisen aan telers) al zo goed zijn dat meedoen aan FFP niet nodig is. Of omdat de telers waarmee Ahold werkt al zijn aangesloten bij FFP.
Geen overtuigende argumenten
De argumenten van Ahold overtuigen echter niet. Zo is de verwijzing naar wetgeving en overheidscontroles onvoldoende. Al in 2009 gaf de US Government Accountability Office (Rekenkamer) aan dat de controlerende en beschermende functie vanuit de overheid veruit tekort schiet in de agrarische sector.
Ook het argument dat de prijzen fair zouden zijn, overtuigt niet. Want die prijzen zijn in werkelijkheid niet transparant en oncontroleerbaar. Pas wanneer de werkers op de velden fatsoenlijk kunnen worden betaald, kan sprake zijn van fair market prices.
Ahold benadrukt dat het inkoopt bij telers die aangesloten zijn bij FFP. Maar Ahold draagt niet financieel aan FFP bij en lift nu alleen maar gratis mee.
Ook het argument dat Ahold zich niet bemoeit met de loononderhandelingen tussen teler en werknemers klopt niet, omdat de ruimte voor een fatsoenlijk loon voortkomt uit de prijs die de inkoper betaalt.
Gebrek aan transparantie
In 2010 onderzocht Ahold de arbeidsomstandigheden bij de inkopers. In december van dat jaar liet Ahold weten dat de toeleveranciers zich hielden aan de Standards of Engagement.
Maar de gegevens om welke bedrijven het gaat en hoe de arbeidsomstandigheden zijn, zijn niet openbaar en daardoor niet verifieerbaar.
En vooral: het is niet aan de top van het bedrijf of aan de aandeelhouders om te bepalen of de omstandigheden goed genoeg zijn. Dat oordeel is aan de werkers zelf.
Verantwoordelijkheid van retailers
In Florida is een basis gelegd voor een structurele verbetering. Cruciaal element is het commitment van de retailers. Inmiddels heeft een belangrijke groep concurrenten van Ahold zich bij het programma aangesloten.
Wij zijn benieuwd welke kant Ahold zal kiezen. Blijft het argumenten voordragen om niet aan FFP mee te hoeven doen? Of kiest het concern er nu toch voor zijn enorme invloed in te zetten voor een respectvolle bejegening van de mensen aan de onderkant van de keten die ons eten verbouwen?
De ondertekenaars van deze brief steunen de werkers in Florida en roepen hierbij Ahold op in het Fair Food Programma te participeren.
10 april 2015,
Catelene Passchier
Vicevoorzitter FNV
Sandra Claassen
Directeur FairWork
Prof. dr ir J.S.C. (Han) Wiskerke
Leerstoelhouder
Rural Sociology Group
Wageningen University
Mede namens:
TIE-Netherlands
InfoBridge Foundation
Bureau VerAntwoord
Stichting OKIA