Komkommers: niet de plastic verpakking, maar consumentencommunicatie is de uitdaging

Tholen - Plastic verpakkingen staan steeds vaker ter discussie. De in de oceaan ronddrijvende plasticsoep is wereldberoemd én berucht. In de strijd tegen verpakkingsplastic is de komkommer een gretig aangehaald voorbeeld van een product met een 'onnodige' verpakking die alleen maar bijdraagt aan de groei van de hoeveelheid plastic afval op aarde. Toch is die verpakking niet zo 'onnodig' als vaak gedacht wordt door de consument: komkommers zonder plastic verpakking bederven sneller. Maar hoe krijg je de consument daarvan overtuigd?

 

 

Wie de termen 'komkommer' en 'plastic' samen intypt op Google stuit onmiddellijk op een keur aan artikelen over de in krimpfolie verpakte groene vrucht. Bijna iedere maand laait de discussie wel ergens op en verschijnen er verhalen over het hoe en waarom van het plastic hoesje om de groene vrucht. Juni 2017, de Volkskrant: "Komkommers met plastic hoesje, is dat slecht voor het milieu?" en Nu.nl, december 2016: "Daarom zit komkommer in een plastic jasje".

 

In 2015 liet Milieu Centraal een onderzoek uitvoeren onder consumenten waaruit niet geheel verrassend bleek dat zij liever producten zonder plastic verpakking kopen. Het plastic hoesje om de komkommer bleek een grote ergernis. Dat plastic beschermhoesje heeft ook lang niet altijd om de komkommers gezeten, hoewel ook al in 1967 bekend was dat de houdbaarheid van de komkommer 'zeer beperkt' was. Met 'krimpfolie' kon de bewaarduur verlengd worden zoals valt te lezen in een bulletin van het Sprenger Instituut voor Bewaring en Verwerking van Tuinbouwproducten.

 

De discussie over plastic gaat niet alleen om krimpfolie bij komkommers. Plastic verpakkingen in het algemeen staan ter discussie, weet marketingdeskundige Maurice Wubben. "Maar het is zeker niet zo dat alle consumenten ermee bezig zijn. Dé consument bestaat niet. Het is een stroming onder consumenten, een groepje voorlopers dat veel de aandacht grijpt en krijgt. Daardoor lijkt het alsof ze namens iedereen spreken, maar dat is niet zo. Supermarkten moeten er wel iets mee, maar ze slagen er tot nog toe niet in om de consument te overtuigen."

En dat terwijl de reden dat komkommers veelal in plastic verpakt zitten heel simpel is: het verlengt de bewaarduur. Zeker voor komkommers die geïmporteerd worden, is dit een belangrijke reden, ook omdat de verpakking de groene vrucht beschermt tijdens transport. Maar ook Nederlandse komkommers uit Nederlandse kassen liggen bij sommige supermarkten in plastic krimpfolie in het schap. De verpakking maakt het mogelijk om de komkommers langer in de winkel te laten liggen zonder dat ze na drie dagen in de prullenbak van de supermarkt verdwijnen.

 

Een duurzame keuze, aldus Milieu Centraal: de milieubelasting van de verpakking is vaak aanzienlijk lager dan die van de komkommer zelf. Bij een ongegeten komkommer verdwijnt bovendien alle voor de productie gebruikte energie zo in de prullenbak. En hoewel bij de consument papier en karton een beter imago hebben, verschilt de milieubelasting ten opzichte van plastic volgens Milieu Centraal amper. Dat komt vooral omdat plastic lichter is.

 

Dat een deel van de consumenten het plasticje beu is, blijkt wel uit de massale aandacht voor het plan van Eosta om groenten en fruit te brandmerken. Een alternatief voor plastic inderdaad, omdat hun biologische product in de supermarkt onderscheidend moet zijn van het conventionele product. Echter, zonder plastic ook geen langere houdbaarheid – en in die zin is het brandmerk dus geen alternatief voor krimpfolie.

Bij telersvereniging Van Nature is Sandra van der Veer als verantwoordelijke voor product- conceptontwikkeling en daarmee ook voor het ontwikkelen van verpakkingen voor groenten. "Voor komkommers zijn de verpakkingsopties beperkt", vertelt ze: het nut van de krimpfolie is gewoon groot, niet alleen voor houdbaarheid maar ook met het oog op hygiëne in het schap waar mensen toch graag producten vastpakken en weer neerleggen. "Er is alleen niet veel ruimte om te communiceren op krimpfolie."

 

 

Toch is dat wel waar volgens Sandra de ruimte zit: imago-verbetering. "Het Voedingscentrum strijdt met video's tegen de verkeerde perceptie van de consument. Daar is nog winst te behalen: meer kennis delen over het nut van de verpakking." Ook voor de telersvereniging ziet ze hier een mogelijkheid: deze informatie kan immers prima op de verpakking, maar daarvoor is ook toestemming van de retailer nodig. "Wij ontwikkelen verpakkingen en verpakkingsconcepten in samenwerking met fabrikanten en leveranciers, maar het zijn de retailers en de groothandels die doorslaggevend zijn voor de communicatie op de verpakking."

 

Door supermarkten zijn wel pogingen gewaagd om consumenten te doordringen van het belang van het hoesje van plastic. Maurice: "De term 'vershoudfolie' lijkt om die reden een tijd lang veel te zijn gebruikt, maar de vraag is of dat consument echt aan het denken heeft gezet." Zelf had de marketingdeskundige in het verleden positieve ervaring met het flowpacken van komkommers. "Deze verpakking ging makkelijker open dan krimpfolie, nam daardoor een consumentenirritatie weg en het knisperde, wat een versheidsgedachte triggert bij de consument. Daarnaast bood de flowpack veel meer kansen voor productcommunicatie."

 

 

Op het gebied van tomatenverpakkingen zijn de ontwikkeling op verpakkingsgebied ondertussen veel zichtbaarder. Sandra: "Daar zie je veel meer ontwikkelingen, ook richting duurzaamheid. Met een tomatendoosje kun je ook veel meer doen. Waar wel rekening mee moet worden gehouden, is dat een duurzamere verpakking nu vaak nog duurder is. De regelgeving rondom afval verschilt vaak per gemeente om nog niet eens te spreken van de verschillen per land. Uniformere, betere richtlijnen zouden hierbij helpen."

Dat weet ook Henri van Hemert van Oerlemans Plastics: duurzamer kost vooralsnog meer geld. Toch staan de ontwikkelingen bij de producten van onder meer komkommerfolie niet stil. Henri: "Wij zijn druk bezig met de ontwikkeling van een ingekrompen biofolie voor het verpakken van komkommers. Het nadeel is voorlopig dat het biofolie niet helder is, waardoor er een witte laag over de groene komkommers komt te zitten. Mensen willen uiteindelijk toch een glimmende verpakking zien die er aantrekkelijk uitziet. Het is dan ook een kwestie van bewustwording bij de consument om ze de keuze voor een duurzamer folie te laten maken."

 

Ook is biokrimpfolie voor komkommers op dit moment nog duurder. Een nadeel realiseert Henri zich: "De prijs van de grondstoffen voor biokrimpfolie ligt hoger dan bij de reguliere grondstoffen. Ook is het soortelijk gewicht van biofolie hoger, wat ook de prijs hoger maakt. Het is uiteindelijk zaak dat de consument geen keus meer heeft in het schap, omdat er overal biologisch afbreekbaar folie gebruikt is." De toekomst op het gebied van komkommerverpakkingen is helder biofolie volgens Henri. "Dat gaat er sowieso komen, daar ben ik van overtuigd. Maar voorlopig is de gewone komkommerfolie toch nog steeds een goed alternatief."

 

Maar tot het moment dat de ultieme komkommerverpakking zich heeft aangediend, staat de komkommerketen voor een uitdaging. Vooral aan de supermarkten en de groothandelaren is het de taak om de consument te doordringen van het duurzaamheidsbelang van een plastic beschermhoesje. Tot nu toe is het die partijen, getuige de steeds terugkerende discussie, nog niet gelukt om de consument te overtuigen van hun keuze voor verpakkingsplastic. Maar waarom eigenlijk niet?

 

Op die vraag moet Maurice het antwoord schuldig blijven. "Ik snap niet dat voor een product zoals komkommer, dat zo'n belangrijk deel van de omzet van supermarkten uitmaakt, er niet duidelijk over de reden voor het plasticje gecommuniceerd wordt. Supermarkten hebben mogelijkheden te over om de consument van de reden voor hun keuze te doordringen, maar ze doen dat veel te weinig. In hun magazines, op hun social mediakanalen en in het schap moet veel uitvoeriger uitgelegd worden waarom voor plastic gekozen wordt. Nu staat er in die bladen wel veel over de teelt, dus waarom niet wat meer ruimte gebruiken om wat aan het onbegrip bij de consument te doen? Maar ook op de verpakking zelf liggen kansen, want aantrekkelijke communicatie maakt de verpakking meteen veel zinvoller en minder nodeloos. Die 1 of 2 cent die dat extra kost, heeft de consument er volgens mij wel voor over."

 

Het artikel verscheen eerder in editie 7, 32e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl. Het artikel verleidde Derek Hargreaves van de Cucumber Growers Association tot het insturen van een document om het belang van komkommerplastic aan te tonen.

 

Voor meer informatie:
Oerlemans Plastics
www.oerlemansplastics.nl
info@oerlemansplastics.nl

 

Sandra van der Veer

 

Maurice Wubben